Dünya tartışıyor… Haftada 4 gün mesainin ilk sonuçları ne?

Haftada 4 gün çalışma önerisi yeni bir fikir değil ama son yıllarda ilgi görmeye ve uygulanmaya başladı. ABD ve İngiltere üzere ülkelerde pek çok patron bu modelin şirketlerine tesirlerini görmek için denemeler başlatıyor. Hatta 4 gün mesaiye yönelik araştırmalar da giderek artmakta. 4 günlük mesainin denendiği ülkelerde bu modele yönelik faaliyetler gösteren sivil toplum kuruluşları bile mevcut. Dünya, bilhassa de Batı, 4 günlük mesai modelini tartışıyor. Son yürütülen çok geniş kapsamlı bir çalışma da bu mevzuda değişik datalar sunuyor.

ABD, Kanada, Birleşik Krallık ve İrlanda’da 18 ay boyunca yapılan bir araştırma, insanların yeni ve daha verimli bir çalışma haline geçtiğinde haftalık mesai müddetlerinin kısaldığını ortaya koydu. Tasarım ajanslarından imalatçı firmalara kadar çok geniş yelpazede iş kollarının dahil olduğu araştırma kapsamında 4 gün mesai modeli test edildi. Araştırma müddetince çalışanlara hafta içi mesailerinden bir gün müsaade verildi lakin iş yükleri birebir kaldı ve birebir işi daha verimli formda yapıp yapamayacakları incelendi.

6 ay sonra çalışanlar daha az yıprandıklarını, sıhhatlerinin düzgüne gittiğini ve işten daha çok tatmin olduklarını tabir etmeye başladı. Araştırmacılar, bu kümenin 12 ay sonra haftalık çalışma mühletini 33 saate indirdiğini, ruhsal ve fizikî sıhhatleri ile iş-özel hayat istikrarına ait değerlendirmelerinin de tıpkı halde devam ettiğini gözlemledi.

4 gün mesai modelini uygulayan kimi şirketler bir müddetliğine toplantıları “yasaklamış”. Fotoğraf: Freepik

4 gün mesaiye ait yürütülen araştırmaların birden fazla genelde bu modelin kısa periyodik tesirlerine odaklanıyordu. Son araştırmada elde edilen bulgular, hem 12 aydan uzun olduğu hem de farklı şirketleri barındırdığı için değer taşıyor. Araştırmacılar ve şirketler, haftalık mesai müddetinin kısalmasından hem patronların hem de çalışanların yarar gördüğünü lisana getirmekte.

Araştırmayı yürüten 4 Day Week Küresel isimli sivil toplum örgütünde ayrıyeten Boston College’da çalışmalar yürüten ekonomist ve sosyolog Juliet Schor, şirketlerin birçoklarının işçisine 5 günlük mesaiyi 4 günde tamamlayabilmek için hızlanmalarını bile söylemediğine dikkat çekiyor. Schor, bilakis toplantıların azaltıldığına ve işe odaklanan çalışanın vaktin bölünmemesine dikkat edildiğini vurguluyor.

4 gün mesai yetmeyen de var

Aynı araştırmacılar ayrıyeten ABD ve Kanada’daki şirketlerde araştırma kümesine benzeri pilot kümeler oluşturdular. Avustralya, Brezilya, Birleşik Krallık üzere yerlerde de denemeler yürütüyorlar. Birleşik Kralık’ta geçen yıl 61 şirketin dahil olduğu uygulamaya katılanların büyük çoğunluğu, çalışanların üretkenliğinin devam etmesi ve yıpranmaları ile devamsızlıklarındaki keskin düşüş üzere münasebetlerden dolayı 4 günlük mesai modelini sürdüreceklerini belirtti. 4 gün mesai modeline devam edeceğini belirten şirketlerin tekrar büyük çoğunluğunu ise küçük firmalar oluşturdu. Birtakım şirketlerde çalışanların bir kısmı tıpkı iş yüküne 4 gün mesainin yetmediğini lisana getirdi.

Araştırmanın ABD ayağına dahil olan Search Engine Journal isimli dijital pazarlama mecmuasının CEO’su Jenise Uehara, geçen yıl şirket finansal zahmetler çekerken 4 gün mesai modeline geçmeyi önerdiğini, 30 konuttan çalışan çalışanın bir kısmının işten bunaldığını ve iş yükünün arttığını aktardı. Şirketin araştırma kapsamında bütün toplantıları birinci bir ay “yasakladığını” kaydeden Uehara, toplantıların bir kısmının, çalışanların süreçler hakkında birbirini bilgilendirdiği notlara dönüştürüldüğünü belirtti.

4 gün mesai yapan çalışanlar işten aldıkları tatmin de arttığını belirtmekte. Fotoğraf: Freepik

Uehara ayrıyeten, 6 ay içinde şirketteki iş yükünün azaldığını, üretkenliğin yükseldiğini ve müşterilerin 4 günlük mesaiye geçildiğini fark etmediğini söyledi. Şirketin cumaları çalışmamaya devam edeceğinin altını çizen Uehara, “Daha verimli bir yol bulmamız gerekiyordu. Öylece devam edemezdik” diyor.

İngiltere merkezli bir çevresel danışmanlık şirketi Tyler Grange’de yöneticilik yapan Simon Ursell ise, 4 gün çalışmanın sosyolojik manada da olumlu katkıları olduğunun altını çiziyor. Çocuk ya da torun sahibi bireylerin cumaları müsaadeli olmasının bu ailelere (özellikle de kreş devrinde çocukların olduğu ailelere) maddi getiri sağladığını söylüyor. Ayrıyeten anne-babalarıyla daha çok vakit geçirebildikleri için çocukların da daha memnun olduğunu kaydediyor.

Ursell, değerlendirmesini şöyle sürdürüyor:

“Hafta içinin 4 gün olması insanı çok memnun eden bir durum. Ağır geçen bir haftanın iniş-çıkışlarıyla daha kolay çaba ediyorsunuz. Ayrıyeten hafta sonları uzun olduğundan Pazartesi sabahları hepimiz işe istekli başlıyoruz.”

Kaynaklar: Wall Street Journal, CNBC